VIIc 17.03.2020

Dzień dobry, 

wyspani? Gotowi do powtarzania? To do roboty! Dziś jeszcze trochę o zaimku oraz oczywiście ćwiczenia. Jak poszedł Wam wczorajszy test na edukatorze? Pochwalcie się w komentarzach wynikiem :)

Lekcja                                                                                                                                                    17.03.2020

Temat. Analiza gramatyczna części zdania. 

Cele:

- prawidłowo przyporządkowuję wyrazy do części mowy

- pamiętam najważniejsze informacje na temat używania dłuższej formy zaimków osobowych

- umiem określić formę gramatyczną odmiennych części mowy

Nacobezu:

- powtórzysz wiadomości na temat używania dłuższej formy zaimków osobowych

- dokonasz analizy gramatycznej podanych zdań

Wspominaliśmy wczoraj, że zaimki - poza podziałem ze względu na zastępowana część mowy - dzielimy również, biorąc pod uwagę funkcję, jaką pełną w zdaniu. I tak zaimki wskazujące pozwalają nam wskazać o co lub o kogo chodzi (to, tamten, z tą), z. dzierżawcze określają własność i zależność (mój, jego, ich, nasz), zaimek zwrotny się/siebie sugeruje stronę zwrotną itd. Najwięcej kłopotu sprawiają zaimki osobowe, gdyż w niektórych przypadkach mają dwie lub nawet trzy formy (dłuższą i krótszą) i problemy sprawia prawidłowe używanie tych form. Przypomnijmy przede wszystkim odmianę zaimka osobowego przez przypadki (warto zapisać to w zeszycie)

M.                  ja                   my                  ty                   wy          on/ona/ono                                oni/one 

D.            mnie, mię          nas              ciebie, cię        was        jego, niego, go, jej, niej              ich, nich

C.              mi, mnie           nam            tobie, ci            wam      jemu, niemu, mu, jej, niej         im, nim

B.            mnie, mię          nas             ciebie, cię         was,       jego, niego, go, ją, nią, je, nie    ich, nich, je, nie

N.          (ze) mną           (z) nami        (z) tobą         (z) wami   (z) nim, nią                                     (z) nimi

Ms.    (o) mnie               (o) nas          (o) tobie       (o) was      (o) niej, nim                                   (o) nich

W.     ----------------         -----------         o ty!           O wy!             ------------------                             ------------   

zauważcie, że jedna z form (pogrubiona) jest przykładem archaicznego zaimka, dziś już prawie nieużywanego.

Teraz pozostaje przypomnieć, kiedy używamy tych dłuższych form, tak, by zdanie było zbudowane poprawnie i brzmiało sensownie. Są cztery sytuacje konstrukcyjne wymagające dłuższej formy zaimka:

- gdy zaimek stoi na początku zdania np. Mnie to bardzo odpowiada.

- gdy zaimek występuje po przyimku (czyli w wyrażeniach przyimkowych) np. Przyjdę dziś do ciebie.

- w przeciwstawieniach np. Dyrektor jemu to zlecił, nie tobie.

- gdy na zaimek pada akcent logiczny np. Tylko tobie mogło się przydarzyć coś takiego.

Myślę, że powtarzania teorii tyle na dziś wystarczy. Pora to przećwiczyć.

   Poniżej macie zestaw kilku ćwiczeń związanych z częściami mowy, w tym oczywiście klasyczną analizę gramatyczną, czyli nazwanie każdej części mowy występującej w zdaniu i określenie formy gramatycznej tych spośród nich, które są odmienne. Nie śpieszcie się – są to zadania przygotowane na dwa dni – jutro nie dostaniecie ode mnie nowego materiału. Być może wrzucę tylko jakieś fajne zadania dla chętnych na platformę. Jeśli mi się to uda, dam Wam znać w oddzielnym wpisie. Rozwiązania dzisiejszych zadań pojawią się na blogu w czwartek – tak, by każdy miał szansę najpierw sam spróbować swoich sił. Dobrze byłoby, gdybyście wykonywane ćwiczenia zapisywali w zeszycie, gdyż łatwiej będzie je sprawdzać, a później wykorzystać do powtórek przed praca klasową.

   Tymczasem życzę zdrówka i odpoczynku. Pamiętajcie, że jutro na TVP Kultura „Panna Nikt” (warto obejrzeć, może później podyskutujemy?) a w czwartek „Antek” i „Katarynka”, wprawdzie dla Waszego rocznika nie są to lektury obowiązkowe, ale warto przypomnieć sobie na ich przykładzie, jakimi cechami charakteryzuje się nowela.

Ćwiczenia utrwalające – części mowy.

1.      Określ , jaki to zaimek ze względu na funkcję, jaką pełni. Zastosuj skróty: o – osobowy, w – wskazujący, n – nieokreślony, d – dzierżawczy, z – zwrotny, pytający - p

ja -   , mój -  , się -    ,czyj -     , tyle -    , jakiś -    , komu -     , wasz -    , czyjkolwiek -    , on -    , tamten –

2.      Podane zaimki umieść w odpowiednim miejscu

jak, on, to, mój, taki, ile, tam, gdzie, tyle, kogo, swój, kiedy, czemu, tak, ona, co,

zaimki rzeczowne:

zaimki przymiotne:

zaimki liczebne:

zaimki przysłowne:

3.      Podane części mowy umieść w odpowiednim miejscu tabeli

Idę, dobroć, mały, wesoło, hura, pięcioro, czy, na, ale, siebie, malować, chłopiec, mój, nad, że, półtora, wiosenny, dzisiaj, szósty, zza, dlaczego, ponieważ, więc, pojechałybyśmy, chory, źle, mgła, mądrze.

4.      Dokonaj analizy gramatycznej poniższych zdań (nazwij części mowy, określ formę gramatyczną odmiennych części mowy)  

Hej, dziewczyny, czy któraś może widziała niedawno moje dwie niebieskie spinki do włosów i czarną kosmetyczkę.

Dziś o świcie za oknem mojego pokoju słyszałam bardzo głośne ćwierkania pierwszych szczęśliwych jaskółek i szpaków.