VIIc 23.03.2020
https://www.youtube.com/watch?v=98y8RDvtJDA&t=7s cz. 1. lekcji 1.
https://www.youtube.com/watch?v=nxlTPkkvM-4 cz.2 lekcji 1.
Temat. Kiedy ktoś robi coś, czyli nieco o podmiocie i orzeczeniu cz. I
Cele (2 godziny):
· - pamiętam, co to jest podmiot i orzeczenie
· - znam rodzaje podmiotów i orzeczeń
· - potrafię rozpoznawać rodzaje podmiotów i orzeczeń
Nacobezu (2 godziny):
· - Przypomnisz sobie, co to jest podmiot i orzeczenie
· - Przypomnisz sobie rodzaje podmiotów
· - Określisz rodzaje podmiotów występujących w podanych zdaniach
· - Przypomnisz sobie, czym różni się orzeczenie imienne od czasownikowego
· - Przypomnisz sobie, jak zbudowane jest orzeczenie imienne
· - Określisz rodzaje orzeczeń w podanych zdaniach
Podmiot – część zdania nazywająca wykonawcę czynności (jeśli zdanie występuje w stronie czynnej) lub obiekt czynności, jeżeli zdanie występuje w stronie biernej.
Podmiot wchodzi w związek równorzędny z orzeczeniem, tworząc z nim związek główny.
Podmiot wraz ze swoimi określeniami tworzy grupę podmiotu.
Rozróżniamy różne rodzaje podmiotów.
Podmiot gramatyczny – występuje w mianowniku. Najczęściej wyrażony jest rzeczownikiem, ale może to być również zaimek rzeczowny, przymiotnik, liczebnik – ważne, by ta część mowy wskazywała wykonawcę czynności.
Podmiot logiczny – wyrażony jest częścią mowy występującą w dopełniaczu, bierniku lub celowniku
Podmiot szeregowy – wyrażony jest kilkoma równoważnymi wyrazami wskazującymi wykonawców czynności.
Podmiot towarzyszący wyrażony jest związkiem rzeczownika i wyrażenia przyimkowego (rzadziej zaimka i wyrażenia przyimkowego)
Podmiot domyślny – nie występuje w sposób realny w zdaniu, ale możemy domyślać się go na podstawie kontekstu.
Podmiot zbiorowy – jako wykonawcę czynności wskazuje zbiorowość, ale pod względem gramatycznym funkcjonującym jak jednostka (tzn. orzeczenie łączące się z tym podmiotem przyjmuje formę liczby pojedynczej).
Zdania bezpodmiotowe – zdania w których podmiot nie występuje i nie możemy się go domyślać na podstawie kontekstu tzn. wiemy, że czynność została wykonana, jest w trakcie albo będzie wykonywana, ale nie wiemy, kto ją wykonał.
Agata upiekła ciasto.
Sąsiadowi zabrakło cukru.
Marek, Grzesiek i Patrycja poszli do kina.
Widzieliśmy bociana.
Przed wieczorem zagrzmiało.
Młodzież przygotowała dyskotekę.
Król wraz ze świtą odwiedził letnią rezydencję.
W podanych zdaniach podkreśl podmioty (jeśli to możliwe), określ rodzaj podmiotu i napisz, czym jest wyrażony lub rozpoznaj zdanie jako bezpodmiotowe.
Tej książki nie było już na wystawie.
Niezwykłe dzieło stworzono w XIX wieku.
Cała ekipa wróciła wcześniej z zawodów piłki nożnej.
Niebo rozpogodziło się pod wieczór.
Zwierzętom zabrakło siana w paśniku.
Gotować, przyprawiać i podawać do stołu trzeba się nauczyć w młodości.
Dekoracje rozebrano w rekordowym czasie.
Całe ptactwo tych terenów lęgowych było zaobrączkowane przez ornitologów.
Najznakomitsi spośród twórców zostali uwiecznieni na portretach.
Samochód z letnimi oponami już na niego czekał w garażu.
Ona była moją ulubioną towarzyszką zabaw.
Tata z synami przygotował kolację dla mamy.